الگوهای پوشش الحاقی موقت برای ‌فضاهای باز نیازمند پوشش در بافت تاریخی یزد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، گروه معماری

چکیده

تحقیق حاضر جلد صفری برای پرسش از پوشاندن فضاهای باز نیازمند پوشش در بافت تاریخی یزد است. در مرتبه بعدی ، حد پوشاندن و اطوار الگوهای پوشش مناسب، مورد بحث است، از این رواحصاء الگوهای پوشش الحاقی موقت به عنوان راهنمای مطالعاتی پیش از طراحی برای فضاهای بازنیازمند پوشش بافت یزد هدف تحقیق حاضر است. از اهداف بالادست، حرکت در مسیر سازگاری کالبد دیروز و زندگی امروز در فضاهای باز بافت است. در پیشینه موضوع، از روش تحقیق تفسیری – تاریخی و در بخش­هایی از مطالعه میدانی و مطالعات کتابخانه­ای استفاده شده است. همچنین از طریق جداول و الگوهایی به مثابه راهنمای مطالعاتی پیش از طراحی، روش توصیفی–تحلیلی در تحقیق به کار گرفته شده است. نیاز پوشانده شدن برخی فضاهای باز در بافت یزد، نیازی متناسب با شرایط آسایش امروز انسان است که دلایل مختلف از جمله استفاده بهینه از فضای باز، متناسب با تفاوت گوناگونی فعالیت­های امروزی نسبت به گذشته را داراست. از سوی دیگر، بر اساس بیانیه­های جهانی احیای بافت­های تاریخی، امکان چنین تحولاتی طبق شرایطی وجود دارد، از این رو پاسخگویی به چنین نیازی به رسمیت شناخته می­شود.
در تحقیق حاضر، الگوهای پوشش بر اساس منطق اقلیمی، در سه دسته تابستانه­، زمستانه و چهارفصل قرار می­گیرند. هر یک از الگوها بر اساس اندازه دهانه­، بودجه کارفرما­، ارزش تاریخی بناها­، جوهره کاربری­، میزان استفاده از فضای باز در شبانه روز­، هزینه نگهداری و میزان استحکام بنا برای استقرار آنها با یکدیگر متفاوتند، از این رو اولویت انتخاب الگوها، متفاوت است. در تحقیق­، ضمن بیان مزایا و معایب هر یک از الگوها­، پیشنهاداتی در جهت ارتقای آنان نیزآمده است.آفت­هایی عمومی بر سر راه استفاده از الگوهای پوشش قرار دارند که عبارتند از: پوسیدن در برابر اشعه ماورای بنفش، آسیب پذیری در برابر باد و آسیب زدن به سازه­های موجود سنتی. برای دچار نشدن به چنین آسیب­هایی در مرحله طراحی بایستی به کمک متخصصین امر، راهکارهای دقیقی جست. الگوهای مناسب پوشش، با اولویت الگوهای پوشش چهارفصل و برخی الگوهای تابستانه و تا حدودی الگوهای زمستانه هستند. مزیت الگوهای چهارفصل آن است که کمترین تغییر را در سیما و پر و خالی بناها دارند­. همچنین بیشترین بازدهی شرایط آسایش را سبب می­شوند. برخی از آنها وجه موقت بودن را علاوه بر سال­های استفاده­، می­توانند در طول روز نیز عرضه نمایند. در نهایت بایستی بیان کرد برای پوشش فضاهای باز با ارزش تاریخی باکاربری مذهبی، تنها «راهکار پوش» از  الگوهای چهارفصل، وجاهت دارد و می بایست این سنت با آداب و کیفیت مترتب بر آن در یزد تداوم یابد. همچنین الگوی پوش برای کاربری­های دیگر نبایستی استفاده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cover patterns Strategies for Exposed Spaces in the Historic Districts of Yazd

نویسنده [English]

  • Azadeh Khaki Ghasr
Assistant Professor, Department of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study aims to explore cover patterns strategies for the exposed historical places in Yazd, central Iran. The dimensions and types of patterns employed in adapting historic structures to modern life were investigated by using analytical-descriptive and interpretive-historical methods. The results conveyed that there are three patterns as appropriate to different climates and ecologies. Summer patterns is suitable for shading and includes fixed or movable structures. Winter patterns is fixed and is used in cold seasons. Supplementary solutions including shades can appropriate them for warmer seasons. And all-season patterns are retractable and can be folded or unfolded as climatic conditions might require. The last strategy seems to be superior, but it is time-consuming and expensive. Retractable patterns are most appropriate in the case of historic structures as the modifications they require are minimal and their construction materials are different from those employed in their contexts. Several factors should be taken into consideration in selecting patterns for the historic districts of Yazd that include the distance between supporting bars, budget, the historic value of the covered structure, its essential functions, the functions of the open space during daylight and nights, maintenance, and the consistency of the existing structures to support roofing. “Poosh” can prove to be an appropriate cover for historic structures with religious functions during all seasons. As a traditional solution, its use must be maintained as it supports community sustainability while its employment in other contexts should be restricted. It should also be mentioned that all-seasonal, some summer and few winter patterns require minimal contextual modifications in the hitoric structure that is being sheltered, while they can facilitate easier and more comfortable access.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cover patterns
  • exposed spaces
  • historic districts of yazd
  • Poosh
  • summer patterns
  • winter patterns
  • all-season patterns
-      پاکباز، رویین. (۱۳۷۸). دائره الامعارف هنر. انتشارات فرهنگ معاصر. چاپ نخست.
-    پدرام­، بهنام؛ اولیا، محمدرضا، و وحیدزاده، رضا. (۱۳۹۰) . ارزیابی اصالت در فرایند حفاظت از آثار تاریخی ایران­: ضرورت توجه به تداوم فرهنگ بومی آفرینش هنری­. نشریه مرمت آثار و بافت­های تاریخی فرهنگی­. سال اول­. شماره دوم­، پاییز و زمستان ۱۳۹۰: ۱۶-۱.
-      ترک­زبان، شقایق و محمدمرادی، اصغر. (۱۳۹۰) ­. ضوابط طراحی معماری در بافت های تاریخی­. نشریه شهر و معماری بومی­. شماره ۱، زمستان ۱۳۹۰،۶۶-۵۳.
-      حاجی­قاسمی،کامبیز. (۱۳۸۹).گنجنامه (خانه­های اصفهان، دفتر چهارم). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-      حسینی، سید محمد. (۱۳۹۵). صفحه اینستاگرام : mohammad_hoseyni . آخرین دسترسی ؛۱۱/۲/۹۶.
-      حجت، مهدی. (۱۳۸۰). میراث فرهنگی در ایران­: سیاست­ها برای یک کشور اسلامی­. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور­.
-      دانشنامه آزاد، http://fa.m.wikipedia.org. آخرین دسترسی ۱۱/۲/۱۳۹۶
-    رمضانخانی، صدیقه. (۱۳۹۲). آداب و رسوم پیش از محرم در یزد. خبرخوان . مجلی خبری تحلیلی الکترونیکی یزدان  .۱۵/۸/۱۳۹۲ (آخرین دسترسی به سایت­: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): www.isna.ir/news.
-    ســازمان میــراث فرهنگی، صنایع دســتی و گردشــگری. (۱۳۸۸) . سند احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی. صندوق احیاء و بهره برداری از بناها و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی.
-    شاه تیموری، یلدا و مظاهریان، حامد. (۱۳۹۱). رهنمودهای طراحی برای ساختارهای جدید در زمینه ی تاریخی. نشریه هنرهای زیبا معماری و شهرسازی. دوره ۱۷، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۱: ۴۰-۲۹.
-      شریفی، احسان. (۱۳۹۶). سایت شخصی www.ehsansharifi.ir ، آخرین دسترسی به سایت ۱۱/۲/۱۳۹۶.
-    شریفی مهرجردی، علی اکبر و دادخواهی، محمدعلی. (۱۳۹۲). نقش­مایه­های گرافیکی و مذهبی خیمه­ها در حسینیه­ها و تکایای یزد. فصلنامه تخصصی چیدمان. شماره ۱: ۶۶ تا ۷۱.
-      خبرگزاری مهر، تاریخچه تکیه­های پایتخت (از تکیه تجریش تا تکیه درخونگاه).www.mehrnews.com. آخرین دسترسی به سایت ۱۱/۲/۱۳۹۶
-    عناصری، جابر و کرم­زاده شیرانی، منصور­. (۱۳۹۲).  ﺑﺮرﺳﯽﺗﺪاوم اﻟﮕﻮی ﻣﻌﻤﺎریﺗﮑﯿﻪ دوﻟﺖﺗﻬﺮان در ﺗﮑﺎﯾﺎی دوﻟﺘﯽ دوره ﻗﺎﺟﺎر. دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی.
-      فرهمند، جلال. (۱۳۹۶). تکیه دولت به روایت تصویر . ماهنامه الکترونیکی بهارستان. شماره ۱۰۴: 4-10، www.iichs.org ، آخرین دسترسی۱۱/۲/۱۳۹۶.
-      فلامکی، محمد منصور. (۱۳۷۴). باززنده سازی بناها و شهرهای تاریخی. انتشارات دانشگاه تهران
-      گلجان­، مهدی و سپیده افشار رضایی­. (۱۳۹۳). تکیه دولت و مراسم مذهبی آن­­. پژوهشهای علوم تاریخی. دورة۶ ، بهار و تابستان ۱۳۹۳، شماره ۱، ۱۲۱-۱۰۵.
-      مانیاگولامپونیانی، ویتوریو. (۱۳۸۹). معماری و شهرسازی قرن بیستم. ترجمه­: لادن اعتضادی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-    متینی، محمدرضا. (۱۳۹۳). پوشش­های سبک برای حیاط مرکزی ابنیه­ی تاریخی ایران؛ نقد وضع موجود و ارائه­ی الگوهای پیشنهادی. نشریه هنرهای زیبا– معماری و شهرسازی. دوره ۱۹، شماره ۳ : ۱۸-۲۵.
-      Frearson، Amy. (2017). Retractable” scallop shell” Roof could be built over Veronas Roman Arena, Dezeen: http://www.dezeen.com، 9 february 2017.
-      Friedman, No´emi. (2011). Investigation of highly flexible, deployable structures: review, modelling, control, experiments and application. Other. ´Ecole normale sup´erieure de Cachan - ENS Cachan, 2011. English. <NNT: 2011DENS0060>.
-      Osmani, Arash& Matini, Mohammad Reza & Shahbazi, Yaser & Afshari azad, Somayeh. (2015). Rigid-Cover Pantographic Structures with Variable Moduli­, Caspian Journal of Applied Sciences Research 4(9), pp. 24-32, 2015 Journal Homepage: www.cjasr.com ISSN: 2251-9114
-      Tectonica-online. (2017). Translucent membrane for Retractable Roofs،www. tectonica-online.com، last visit: 1 May 2017.