راهکارهای بازکارایی انواع بادگیرهای یزد بر اساس رابطه فضایی با بخش تابستان‌نشین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

چکیده
یزد، یکی از شهرهای کویری است که در منطقه اقلیمی گرم و خشک ایران قرار گرفته و از دیرباز، معماران این دیار، از روش‌های مختلف برای همسازی با این شرایط نامساعد بهره جسته‌اند و یکی از این ابداعات، استفاده از بادگیر بود. با گذشت زمان، شیوه‌های زندگی نیز دستخوش تغییر شده‌اند و مردم به تدریج از بافت سنّتی به بخش جدید شهر مهاجرت نموده‌اند. افرادی که مجبور به ماندن هستند، محیط زندگی خود را بر اساس شیوه‌های زندگی مدرن تغییر داده‌اند. بادگیر که جزء جدایی ناپذیر خانه‌های سنتی یزد بوده است، به تدریج عملکرد خود را از دست داده و امروزه تنها به عنوان یک نماد یا عنصر تزیینی از آن استفاده می‌شود .بخش تابستان‌نشین خانه‌ها که در ارتباط با بادگیر بوده‌اند، نیز کارکرد خود را از دست داده و عملاَ تبدیل به انباری شده‌اند.این امر، به دلیل ترویج استفاده ارزان و آسان از انرژی کولرهای آبی است که جایگزین استفاده از سرمایش طبیعی بادگیرها شده‌ است.
این مقاله با هدف بازکارآیی نقش بادگیرها و عملاً بخش تابستان نشین  و در تداوم تحقیقات پیشین، با دسته بندی انواع بادگیرها در یزد، رابطه نقش تهویه و خنک‌کنندگی با فضاهای بخش تابستان‌نشین را بررسی و راهکارهای معمارانه و فنی اصلح در بهینه‌سازی نقش بادگیر را ارائه می‌دهد. معیار دسته‌بندی، نوع رابطه بادگیرها با فضای تابستان‌نشین است که این رابطه به سه دسته تقسیم‌بندی شد: 1- بادگیرهایی که با فضای بسته، مانند حوضخانه، رابطه برقرار می‌کنند. 2- بادگیرهایی که با فضای نیم باز، مانند تالار، ارتباط برقرار می‌کنند. 3- بادگیرهایی که هم با فضای بسته و هم نیم باز، رابطه برقرار می‌کنند. بنابراین، پس از معرفی بادگیر دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد (خانه رسولیان) و اصلاحات انجام شده، دو خانه مرتاض و کرمانی که معرف تیپ‌های دیگر رابطه بادگیر با فضاهای معماری هستند، معرفی و راهکارهای بازکارآیی آنها ارائه شد. روش تحقیق بر اساس مطالعات میدانی از نمونه‌های ذکر شده بود و همچنین، با توجّه به بازکارآیی بخشی از بادگیر خانه رسولیان از تجربیات مربوط به اصلاح آن نیز استفاده گردید

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Refunctioning Solutions For Different Wind Catchers Of Yazd Based On Their Related Summer Side Spaces

نویسندگان [English]

  • Mahbubeh pourahmadi 1
  • S. Mohammad Hossein Ayatollahi 2
1 Master Degree in Architecture of Yazd University. Iran
2 Ph. D in Architecture. Assistant Professor of Student of Art and Architecture. Yazd University
چکیده [English]

 

 
Abstract
"Yazd" is well known as city of "Baud -Geers" (Wind catcher or wind towers). Baud “ Geers have become part of the identity of "Yazd", an exemplar of a desert city in coping with natural forces for many centuries. During the past decades, the living patterns of the traditional people have changed. People have been leaving the old city fabric to move to newly developed sections and the families that have chosen to live in the traditional houses , have mostly been forced or chosen to follow the modern ways of living to have a more comfortable environment. Traditional ways of living in traditional courtyard house has not fulfilled the need of today's families and summer section of the houses has not been used or has been used differently than before. Relatively cheap and mechanically logical water coolers have replaced the use of the Baud “ Geers, so, these magnificent elements of traditional Iranian architecture are exposed to wear and probable destruction. There are many different types of the ways that"Baud-Geers"
 
function and relate to the summer side of the traditional houses and understanding different typologies of the "Baud-Geers" will help the ways to preserve them.
 This paper presents the results of the study on Yazd traditional "Baud-Geers" to understand different typologies and how they function as a passive cooling element during hot and dry months of the year. The results of the study showed at least three different types that "Baud-Geer" relates to its surrounding spaces. In order to bring back the Baud-Geers" back to life and make them work again; different strategies are given to
make the summer side of the traditional houses become functional again. After explaining the design, construction and climatic characteristics of the case studies, the selected design strategies and their components will be presented and finally some guides for action will conclude the paper

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wind Catcher
  • Typology
  • Summer Side
  • Traditional House
منابع و مآخذ
1- بهادری نژاد، مهدی، (1387)، بادگیر شاهکار مهندسی ایران، یزدا.
2- قبادیان، وحید، (1377)، بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران، چاپ سوم، دانشگاه تهران.
3- حاجی قاسمی، کامبیز، (1375)،گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دانشگاه شهید بهشتی.
4-  واتسون، دانلد، (1376)، طراحی اقلیمی، ترجمۀ وحید قبادیان، دانشگاه تهران.
5-  مهندسین مشاور بتل مک کارتی، (1381)، بادخان، ملاحظات کالبدی باد در ساختمان، ترجمۀ محمود احمدی نژاد، نشر خاک.
6- کسمایی، مرتضی، (1368)، راهنمای طراحی اقلیمی، وزارت مسکن و شهرسازی.
 
منابع لاتین
1- Ayatollahi, Mohammad Hossein, (2007), Preserving the traditional "Wind Catchers" to preserve the urban identity, World Congress on Housing Science, Melbourne, Australia
2- Bahadori. Mehdi, 1985, N, an Improved Design of WindTowers for Natural Ventilation, Solar Energy.
3- Bahadori. Mehdi, (1985), N, Passive Cooling in Hot, Arid Regions in Developing Countries…, Building and Environment.
4-  Bahadori. Mehdi, (2002), N, Performance Evaluation of New Designs of WindTowers, ASME.
5- Nielson, Holger Koch, 2002, "STAY COOL" A design guide for the built environment in hot climates, James & James (Science Publishers).