مستندنگاری فضاهای باز شهری براساس اصول منشور صوفیه نمونه موردی: فضای باز محله پامنار کرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، گروه مرمت بناهای تاریخی، دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 استادیار، گروه مرمت بناهای تاریخی، دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

3 مربی، گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر و معماری صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

10.29252/ahdc.2020.1778

چکیده

فضاهای باز در شهرهای تاریخی ایران، فارغ از کاربری خاصی که هر یک داشته‌اند نقش ویژه­ای در ساختار شهری ایفا کرده و سازمان دهنده گذرهای اطراف، ابنیه مجاور و بافت منسجم محلات بوده­اند. این فضاها از جمله آثاری هستند که دستخوش تغییرات زیاد ناشی از توسعه شده و نه تنها نقش ساختاری-عملکردی خود را از دست داده­اند بلکه گاهی از دیدگاه شهرسازی معاصر به عنوان معضل شهری تلقی می­شوند. از سوی دیگر فقدان روشی جامع و کارا در مستندنگاری این فضاها، حفاظت آن‌ها را با چالشی جدی روبرو ساخته است.
پژوهش حاضر با روش­های توصیفی-تحلیلی و  توصیفی- تاریخی درصدد تدوین الگویی استاندارد جهت مستندسازی فضاهای باز مبتنی بر رهنمودهای بین المللی (منشور صوفیه 1996م) است و برای این منظور، فضاهای باز شهری درون محله‌ای در بافت قدیم کرمان و به طور خاص فضای باز محله پامنار را به عنوان نمونه، مورد شناخت و مستندسازی قرار می­دهد. شایان ذکر است که بسیاری از این فضاها تا­کنون مورد مطالعه جدی واقع نشده، دگرگونی­های بسیاری داشته­اند و ضرورت ورود به بحث مستندنگاری آن­ها بیش از پیش احساس می­شود.نتیجه عملی این پژوهش، ارائه قالبی است که با تعهد به یک دستورالعمل بین المللی معتبر می­تواند جهت مستندنگاری فضاهای باز شهری مورد استفاده واقع شود. بهره­گیری از این الگو مانع انجام پژوهش­های پراکنده و بی­پایه و اساس می­شود، قابلیت تغییر و انطباق با شرایط گوناگون را دارد و به مدیریت اطلاعات جهت حفاظت بافت های تاریخی کمک می­کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Documentation of urban open spaces based on the principles of the Sofia Charter Case Study: Pamenar neighborhood open spaces in Kerman

نویسندگان [English]

  • Sakineh Tajaddini 1
  • Mohsen Keshavarz 2
  • Mahboubeh Eslamizadeh 1
  • Mahdieh Ziaadini Dashtkhaki 3
1 Conservation Department, Art Faculty, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran
2 Conservation Department, Art Faculty, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran
3 Islamic Art Department, Art Faculty, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran
چکیده [English]

Open spaces in historic cities of Iran, apart from their specific uses, have had special urban roles and organized the adjacent routes, buildings, and urban fabric. These spaces underwent numerous changes due to urban development and not only lost their functional roles, but also turned into urban problems in some cases. on the other hand, the lack of compiled studies and accurate documentation of these sites has made their preservation a serious challenge.
This study uses descriptive-analytical and descriptive-historical methods in order to to present a standard model for the documentation of urban open spaces based on international guidelines (Sofia Charter 1996). to achieve that, open spaces in the historic city of Kerman, and specifically pamanar neighborhood have been studied and documented in this paper... It should be noted that many of these spaces have not yet been properly studied and have experienced many changes which makes their documentation necessary.The result of this study is a template based on an authentic international guideline that can be used to document urban open spaces.By using this template, scattered and unfounded studies are avoided. Moreover, the provided standard template can adapt to different conditions and facilitates information management in the preservation of historical fabric.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban open space
  • Kerman City
  • Historical Site
  • Documentation
  • Sofia Charter
-  آثار باستانی کرمان. (1355). سازمان حفاظت آثار باستانی.
-  اصانلو، حسن. (1390). مرمت شهری و باززنده سازی کانون­های اجتماعی و آسیب شناسی در بافت تاریخی محله جلفای اصفهان. هویت شهر. نشریه شماره9. ص17-26.
-  امین زاده، بهناز و آقا ابراهیمی، فیروزه. (1385). مستندسازی منظر باستانی تخت جمشید. هنرهای زیبا. نشریه شماره 27. ص77-86.
-  اندرودی، الهام. (1392). مستندسازی دانش بنیان میراث معماری ایران. هنرهای زیبا. شماره 1. ص79-90.
-  ایمانی، نادیه.(1383). طرح راهبردی بافت تاریخی کرمان (احیای مرکز تاریخی) .کرمان: سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری کرمان
-  پاکزاد، جهانشاه. (1384). راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. تهران: شرکت طرح و نشر پیام سیما.
-  پرویزی، الهام و بمانیان، محمدرضا و مهدوی نژاد، محمدجواد. (1395).  شناسایی معیارهای ذهنیت اصیل در معماری جدید بافت­های با ارزش تاریخی در جهت ارتقای هویت کالبدی بافت تاریخی. مرمت و معماری ایران. نشریه شماره11. ص65-75.
-  پوپ، آرتوراپام و اکرمن، فیلیس. (1939). سیری در هنر ایران. ترجمه: دریابندری، نجف و پرهام ، سیروس.(1387) تهران: نشر علمی و فرهنگی.
-  پوراحمد ، احمد.( 1370). جغرافیا و کارکردهای بازار کرمان ، کرمان ، مرکز کرمان شناسی
-  پورزرگر، محمدرضا و معافی غفاری، پریچهر و امجدی، مریم.(1397). احیای ارزش در فضای باز شهری(تکیه دولت). باغ نظر. نشریه شماره63. ص 41-54.
-  توسلی، محمود. (1381). ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران. تهران: پیام و پیوند نو.
-  جهاد دانشگاهی دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران. (1367) طرح احیا بافت قدیم کرمان : شهرداری کرمان.
-  حناچی، پیروز و محمود کلایه،سعید و غلام نژاد، محمد. (1395). اصول و روش­های مستندسازی و مستندنگاری بناها و محوطه های تاریخی. تهران: دانشگاه تهران.
-  خان محمدی، نیره. (1394). مستندنگاری و حفاظت پوشش گیاهی باغ تاریخی. مطالعات معماری ایران. شماره 7. ص57-71.
-  زنگی آبادی ، علی .( 1376). جغرافیا و برنامه ریزی شهری کرمان، کرمان : مرکز کرمان شناسی
-  دانشور، محمد. (1388). محله های قدیم شهر کرمان .کرمان : مرکزکرمان شناسی.
-  زارعی، هانی و شهابی نژاد، علی. (1396). میدان قیصریه لار. معماری اقلیم گرم و خشک. شماره 6. ص1-26.
-  سلطانزاده، حسین. (1390). تاریخ مختصر شهر و شهرنشینی در ایران از دوره باستان تا 1355ه.ش. تهران: چهار طاق.
-  شهابی نژاد، علی و ابویی، رضا و قلعه نویی، محمود. (1395). فضای باز میدان نقش جهان، ارزش­ها و مساله­ها. باغ نظر. نشریه شماره۴۴. ص53-64.
-  شیعه، اسماعیل.(1378).  با شهر و منطقه در ایران. تهران: نشر دانشگاه علم و صنعت.
-  صالحی، اسماعیل. (1387). ویژگی­های محیطی فضاهای شهری امن. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
-  غضبانپور، جاسم. (1379). از آسمان ایران. تهران: سازمان عمران و بهسازی شهری (وزارت مسکن و شهرسازی) نشر تیس.
-  فلامکی، منصور. (1387). باززنده­سازی بناها و شهرهای تاریخی. تهران: نشر دانشگاه تهران.
-  فیلدن، برنارد و یوکلتو، یوکا. (1996). راهنمای مدیریت در محوطه­های میراث جهانی. ترجمه: حناچی، پیروز.(1386). تهران: نشر دانشگاه تهران.
-  گلمبک، لیزا و ویلبر، دونالد. (1988).معماری تیموری در ایران و توران. ترجمه: کیانی، محمدیوسف و افسر، کرامت اله. (1374). تهران: نشر میراث فرهنگی.
-  لینچ، کوین. (1960). سیمای شهر. ترجمه: منوچهر مزینی(1374). تهران: نشر دانشگاه تهران.
-  محمدپور،حامد و اندرودی، الهام. (1397). درآمدی بر مستندنگاری خانه­های تاریخی و جایگاه آن در فرایند حفظ میراث معماری. دومین همایش ملی مستندنگاری میراث طبیعی و فرهنگی. دانشگاه شهید رجایی.
-  محمد مرادی، اصغر.(1373) . مطالعات و طراحی محور فرهنگی تاریخی کرمان . وزارت مسکن و شهرسازی : دفتر عمران و بهسازی شهری.
- محمد مرادی،اصغر. (1378). کنکاشی پیرامون شهرقدیم کرمان.مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران . ارگ بم . جلد اول . صص325-364. تهران : سازمان میراث فرهنگی کشور.
-  محمد­مرادی­، اصغر.(1396) . احیای بافت قدیم شهرها، مروری بر تجارب. موسسه انتشارات دانشگاه تهران. 
-  نژادستاری، سعیده . (1390). نقش میدان­های شهری و بررسی عواقب ناشی از تنزل جایگاه آن در شهرهای امروزی با تاکید بر شهرهای ایرانی. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی. مجله شماره3. ص 57-70.
-  وزیری، احمدعلی خان.(1375).تاریخ کرمان. تصحیح و تحشیه باستانی پاریزی. تهران: نشرعلمی.
-  هاتفی شجاع، سمیه و زارعی، محمد ابراهیم. (1396). مستندنگاری و ارزیابی بازسازی باغ­های تاریخی همدان براساس منشور فلورانس. نشریه باغ نظر. مجله شماره 46. ص31-40.