"پایه داری" وجه مغفول رویکرد "معماری پایدار" در نسبت با طبیعت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد

2 مربى دانشکده هنر و معمارى صبا، دانشگاه شهید باهنر کرمان

10.29252/smb.5.5.71

چکیده

این مقاله با هدف ارتقاء مفهوم معماری پایدار، در پی پاسخ به این سوال است که "چگونه می­توان رابطه هم افزایی میان معماری و طبیعت برقرار ساخت؟" در این مسیر با بهره­گیری از روشی کیفی و ترکیبی، پس از آسیب شناسی تفکر پایداری محیطی در معماری بر پایه متون حوزه دانش پایداری و معرفی شکل مطلوب رابطه معماری و طبیعت مبتنی بر مبانی ایرانی اسلامی و تلخیص و تفهیم محتوای این متون از طریق روش تحلیل محتوا، سعی کرده وجه بنیادین اما مغفول "معماری پایدار" را شناسایی و در قالب روش استدلال منطقی، مفهوم "معماری پایه دار" را برای تکمیل آن مطرح نماید. سپس با رجوع به مصادیق موجود معماری گذشته ایران با روش نظریه مبنایی، پایه داری در معماری را که بر اساس فهم وجوه سه‌گانه طبیعت (کالبدی، ذاتی و نشانه­ای) در سه سطح عینی، سرشتی و نمادین با طبیعت گفتمان برقرار می­کند، معرفی و تشریح نماید. متناظر با این سه سطح "حضور مستقیم عناصر طبیعی"،"بهره­مندی از قوانین طبیعی و ویژگی­های سرشتی "و"حضور نمادین عناصر طبیعی" در این معماری، هماهنگی قابل اعتمادی میان معماری و طبیعت را موجب می­شود، هماهنگی که ضمن بهره­مندی معماری از طبیعت، نه تنها به طبیعت آسیب نمی­رساند، بلکه باعث هم‌افزایی معماری و طبیعت نیز می­گردد. به نظر می­رسد توجه به مفهوم پایه­داری و ذکر مصادیق آن در معماری گذشته ایران، می­تواند مفهوم پایداری در معماری ایران را روشن ساخته و ارتقاء ببخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hidden Dimensions of Nature, the Missed Aspect of Environmentaly Sustainable Architecture

نویسندگان [English]

  • Mohsen Abbasi Harofteh 1
  • Samira Adeli 2
1 Assistant Professor of the School of Art and Architecture in Yazd University
2
چکیده [English]

In the contemporary era, modern approaches to architecture, taking account their growing shortcomings in providing appropriate environment for human inhabitation and interaction with nature, lead to crisis in human life e.g. water, soil and air pollution. Therefore, new theories with various approaches are proposed primarily to improve, firstly, the relationship between man and nature and secondly to revive the presence of nature in the architecture. One of these leading theories is the concept of sustainability and sustainable architecture which attempts to decrease destructive issues of modern architecture and make a friendly relationship between architecture and nature aiming for contemporary and future generations to benefit from the natural environment properly. Even though sustainability has been successful to some extent in improving and enhancing of architecture approach to nature in some scopes, it seems that in the relation between human-made environment and human and nature, fundamental concepts and principles are ignored. Instead, much attention is attracted to limited aspects and consequently superficial concepts are addressed deeply to the extent that sometimes the status of nature is reduced to an ecosystem and a mere material phenomenon. Explaining dimensions and aspects of natural manifestation in traditional architecture, this research aimed to find a way out of problems caused by sustainability approach, to deal with its challenges and shortcomings, and finally to promote this concept. In order to achieve this aim, the appropriate relation between nature and architecture based on true understanding of nature is argued. Firstly, sustainable academic texts as well as Iranian historic ones, through Content Analysis method was studied while environmental sustainable architecture is criticized; secondly, based on Logical Argument method, the missing point of sustainable architecture approach is revealed; thirdly, Iranian traditional architecture was surveyed through the Grounded Theory method, focusing on the relationship between this architecture and nature. The study of traditional Architecture in Iran reveals clearly the consideration of three basic dimensions of nature: first, the physical dimension including natural elements, e.g. water, soil, trees, second, the intrinsic dimension (the essence of nature) including the qualitative properties of natural phenomena, on the one hand, and rules and principles of nature on the other hand, and finally, the symbolic dimension of the nature which represents a part of the beliefs of traditional mankind, employing some patterns and figures abstracted from the nature. Consequently, a new approach is employed considering not only nature, but also the essence and the symbolic dimension of nature. In this regard, architecture establishes a constructive dialogue with nature based on its triple dimensions. It seems interaction and relation between architecture and nature will improve. The manifestation of nature in architecture, based on its three aspects is illustrated with some cases from Iranian traditional architecture. This architecture as history testifies, through harmonic and evolutionary approaches, makes a true relationship with nature which not only derives benefits from nature, but also conserves and enhances it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architecture
  • sustainable architecture
  • Sustainability
  • nature
  • environmental sustainable architecture
-      آقایی، سید داود. (1382). راهبردهای توسعه پایدار در سازمان ملل متحد. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. 59: 16.
-      احمدی، زهرا. (1394). نقش محوری فضای باز در تحقق معماری پایدار. هویت شهر. (21) 9: 81-90.
-      ایرانمنش، محمد، خواجه­پور، الهام. (1393). نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. (1) 19: 83-92.
-      تقوایی، سید حسن. (1392). منظر روستایی و جلوه های پرداخت محیط طبیعی. مسکن و محیط روستا. (143) 32: 38-15.
-      تقی­زاده، محمد. (1380). جهان­بینی اسلامی. توسعه پایدار و شهرهای بیابانی ایران. محیط­شناسی. (27) 27:61-77.
-      خاتمی، سید محمد جعفر و فلاح، محمد حسین. (1389). جایگاه آموزش پایداری در معماری و ساختمان. صفه. (50)20: 21-34.
-      دانش­پور، سید عبد­الهادی؛ مهدوی­نیا، مجتبی و غیایی، محمد­مهدی. (1388). جایگاه دانش روان­شناسی محیطی در ساختمان های بلندمرتبه با رویکرد معماری پایدار. هویت شهر. (5)2 :29-38.
-      طباطبایی(ره)، سید محمد حسین. (1363). تفسیر المیزان جلد20. تهران: ­انتشارات محمدی.
-      کاپرا، فریتیوف. (1365). تائوی فیزیک. ترجمه: حبیب ا... دادفرما. تهران:  انتشارات کیهان.
-      کامیابی، سعید. (1394). بررسی انطباق معماری شهرهای استان سمنان با شرایط زیست اقلیمی. جغرافیا. (46)13: 338-323.
-      گنون، رنه. (1387). بحران دنیای متجدد. ترجمه حسن عزیزی. تهران: انتشارات حکمت.
-      محمد­زاده، رحمت و جوانرودی، کاوان. (1391). ارزیابی عوامل اقلیمی مساکن سنتی و جدید روستای کهنمو. فضای جغرافیایی. (39)12: 1-15.
-      مطهری، مرتضی. (1367). مساله شناخت. تهران: انتشارت صدرا.
-      نصر، سید حسین. (1359). نظرمتفکران اسلام در باب طبیعت. تهران: انتشارات خوارزمی.
-      نصر، سید حسین. (1386). دین و نظام طبیعت. ت: محمد حسن فغفوری. تهران: انتشارات حکمت.
-      نصری، عبدالله. 1363)). سیمای انسان کامل از دیدگاه مکاتب. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه علامه طباطبایی.
-      هایدگر، مارتین. (1377). فلسفه تکنولوژی. ت: شاپور اعتماد. تهران: نشر مرکز.
-      Malekzadeh, Behnoosh; Nili, Hamid Reza; Piri. (2014) .Architecture building sustainability regarding smart materials. Journal of civil engineering and urbanism.4(4):461-466.
-      The Founex Report on development and environment. (1971). available at http://wwwsouthcenter.org/publications/conundrum/conundrum-04.htm (accessed 20 july 2006).
-      Kunzt,Cyorgy. (2010) .Sustainable Architecture. http://www.pp.bme./hu/ci/2003-1/pdf/ci2003-1-01.pdf (accessed January 3 ,2010).