بهبودبخشی بسترهای تاریخی و طبیعی شهری با بهره‌گیری از رویکرد منظرفرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه معماری دانشگاه زنجان.

2 استادیار گروه معماری دانشگاه زنجان.

3 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد معماری دانشگاه زنجان.

چکیده

هسته اولیه بسیاری از شهرها در زمینه‌ای تاریخی و طبیعی شکل‌گرفته و رشد یافته است که می‌توان آن را بستر نامید. به‌مرور زمان، ‏با گسترش شهرها و تحولات تکنولوژیکی، اقتصادی و جمعیتی، این بسترها به حاشیه رانده شده و به بافت‌هایی ناکارآمد و نیمه‌فعال ‏تبدیل شده‌اند. ازآنجاکه بهبودبخشی مجموعه اقداماتی است که باهدف تقویت ویژگی‌های مثبت بافت‌ها و بناها انجام می‌گیرد و از ‏طرفی، توانمندی‌های بالقوه تاریخی و طبیعی، نقاط قوت این بسترها هستند، تقویت این نقاط قوت، ساماندهی و بازآبادانی بسترهای ‏تاریخی و طبیعی را موجب می‌شود. نظر به اینکه منظرفرهنگی، هم‌زمان به طبیعت و فرهنگ توجه دارد و این دو وجه، بن‌مایه‌های ‏مشترک میان منظرفرهنگی و بسترهای تاریخی و طبیعی هستند، رویکرد موثری در بهبودبخشی و تقویت بسترهای شهری است.‏

هدف این پژوهش این است که چه مؤلفه‌هایی از منظرفرهنگی باعث تقویت ویژگی‌های فضایی، عملکردی و فرهنگی و درنهایت ‏بهبودبخشی این بسترها می‌شود. براین‌اساس پژوهش با واکاوی در مفهوم منظرفرهنگی و توضیح و تشریح آن و درنهایت با تبیین ‏ترازهای تکوینی و تداومی منظرفرهنگی، مؤلفه‌های کاربردی مؤثر را از آن‌ها را استخراج کرده است. روش پژوهش این مقاله کیفی ‏و تحلیلی است. با گردآوری داده‌ها از منابع کتابخانه‌ای، مرور نظریات، اسناد و کنوانسیون‌ها انجام‌شده و بعد از تحلیل مفاهیم، به ‏تبیین ترازهای تکوینی و تداومی منظرفرهنگی و درنهایت مؤلفه‌های کاربردی برآمده از آنها پرداخته شده است.‏

نتایج پژوهش نشان‌دهنده آن است که وحدت ترازهای تکوینی و تداومی منظرفرهنگی، سه مولفه‌ی کاربردی اصالت و یکپارچگی _ ‏خوانایی، اصالت و یکپارچگی _ انعطاف‌پذیری و اصالت و یکپارچگی _ خاطره‌انگیزی به دست می‌دهد که هر کدام به ترتیب بر ‏تقویت ویژگی‌های فرمی _ کالبدی، عملکردی _ فعالیتی و فرهنگی _ اجتماعی موثر بوده و از این رهگذار فرم، عملکرد و معنای ‏بسترهای تاریخی و طبیعی شهرها احیاء شده و بهبودبخشی و بازآبادانی آن‌ها محقق می‌شود. ‏

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Improvement of historic and natural urban settings with a cultural landscape approach

نویسندگان [English]

  • Mohamad sadegh Falahat 1
  • Maryam Kalami 2
  • Mahdis Nejat 3
1 Arch. Dep. Eng. faculty. University of Zanjan. Zanjan. Iran.
2 Arch. Dep. Eng. faculty. University of Zanjan. Zanjan. Iran.
3 Arch. Dep. Eng. faculty. University of Zanjan. Zanjan. Iran.
چکیده [English]

The primary core of many cities has been formed and developed in a historical and natural ‎setting, which can be called the base. Over time and with the expansion of cities and ‎technological, economic, and demographic developments, these platforms have been ‎marginalized and turned into inefficient and semi-active textures. Since the improvement ‎is a set of actions that aim to strengthen the positive characteristics of the texture and ‎buildings, and on the other hand, the potential historical and natural capabilities are the ‎strengths of these settings, strengthening these strengths will lead to the organization and ‎rehabilitation of the historical and natural settings. Considering that cultural landscape ‎pays attention to nature and culture at the same time, and these two aspects are the ‎common foundations between cultural landscape and historical and natural settings, it is ‎an effective approach to improving and strengthening urban settings‏.‏

The purpose of this research is to find out which components from the cultural perspective ‎strengthen the spatial, functional‏,‏‎ and cultural characteristics and ultimately improve ‎these settings. Therefore, the research has analyzed and explained the concept of cultural ‎landscape and finally, by explaining the levels of development and continuity of cultural ‎landscape, it has extracted effective practical components from them. The research ‎method of this article is qualitative and analytical. By collecting data from library ‎sources, a review of ideas, documents‏,‏‎ and conventions was done and after analyzing the ‎concepts, the formative and continuity levels and practical components of the cultural ‎landscape were explained‏.‏

The results of the research show that the unity of the formative and continuity levels of ‎the cultural landscape gives three practical components: authenticity and integrity - ‎legibility, authenticity‏,‏‎ and integrity - flexibility, and authenticity and integrity - ‎memorable, each of which respectively strengthens the formal - physical characteristics, ‎Functional - activity and cultural - social natural historical settings‏ ‏and in this way, form, ‎function‏,‏‎ and meaning are revived and improvement and rehabilitation of the settings is ‎realized‏.‏

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural landscape
  • improvement of historical-natural settings
  • formative and continuity &lrm
  • of the cultural landscape&lrm

مراجع

بنیادی، ن. (1390). بررسی واژگان تخصصی و روش‌های مرمت بافت‌های تاریخی. صفه، 21(4)، 125-140.
پورسراجیان, محمود. (1395). ارزیابی طرح‌های پیشنهادی برای زمین تملک‌شده محله تاریخی دارالشفاء یزد بر اساس رویکرد حفاظت و بازآفرینی یکپارچه. معماری اقلیم گرم و خشک، 4(4), 15-32.
جعفرپورناصر، ساناز، اسفنجاری کناری، عیسی و طبیبیان، منوچهر. (1399). رویکرد منظر شهری تاریخی ابزاری جدید برای مدیریت میراث شهری. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، 5(1)، 183-199. ‌
جیحانی، حمیدرضا و صابری، ثمینه. (1401). ارزیابی یکپارچگی در محدوده های شهریِ تاریخی, با تکیه بر مطالعه محله سلطان امیر احمد کاشان و محدوده‌های پیرامون. مطالعات معماری ایران، 11(22 )، 55-79.
حبیبی، سیدمحسن و مقصودی، ملیحه. (1381). اصطلاحات و واژه‌شناسی مرمت. هفت شهر، سال 4، شماره 12 و 13، صص 4-8.
حبیبی، سید محسن و مقصودی، ملیحه. (1386). مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع‌نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری. تهران: دانشگاه تهران.
طالبیان، محمدحسن و فلاحت، محمدصادق (گردآوری و تدوین) (1388). منظرهای فرهنگی: مجموعه مباحث کارگاه کارشناسی ارتقاء مدیریت و برنامه‌ریزی منظرهای فرهنگی میراث جهانی، خردادماه 1385. بنیاد پژوهشی پارسه- پاسارگاد با همکاری دفتر امور فرهنگی- اداره برنامه‌ریزی و نشر، مرودشت.
عینی‌فر، علیرضا و عشرتی، پرستو (1396). رویکردی کل‌نگر به نسبت فرهنگ و طبیعت در منظر فرهنگی (مورد پژوهی: بم). نشریه هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، دوره 22، شماره 4، صص 81-92.
فدائی نژاد، سمیه و همکاران (1397). اصالت و یکپارچگی در حفاظت منظر فرهنگی. چاپ اول. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
فدائی نژاد، سمیه و عشرتی، پرستو (1393). واکاوی مؤلفه‌های بازشناخت در حفاظت میراث فرهنگی. نشریه هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، دوره 19، شماره 4، صص 77-86.
فلاحت، محمدصادق و کمالی، لیلا و شهیدی، صمد. (1396). نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری.باغ نظر، دوره 14، شماره 46، صص 15-22.
گلکار، کوروش (1390). آفرینش مکان پایدار تأملاتی در باب نظریه طراحی شهری. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
لنگ، جان (1388). آفرینش نظریه معماری نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه: علیرضا عینی‌فر. تهران: دانشگاه تهران.
میرزاد جهرمی، سارا و پورجعفر، محمدرضا و حاجی‌پور، خلیل (1400). جایگاه منظر فرهنگی در نظام معماری و شهرسازی ایران؛ فرامطالعة مقالات علمی موجود. مطالعات معماری ایران 19: صص 231-244.
نسر، جک آل (1393). تصویر ذهنی ارزیابانه از شهر. ترجمه: مسعود اسدی محل چالی. تهران: انتشارات آرمانشهر (نشر اصلی اثر 1997).
Aalen, F. H. A., Whelan, K., & Stout, M. (2011). Atlas of the Irish Rural Landscape. University of Toronto Press. https://books.google.com/books?id=U0COSQAACAAJ
Bandarin, F. and Van Oers, R. (Eds). (2014). Reconnecting the city: the historic urban landscape approach and the future of urban heritage. John Wiley & Sons.
Conley, T. L. (2017). Urban Settings. In K. Peppler (Ed.), The SAGE Encyclopedia of out-of-school Learning. SAGE Publication. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.4135/9781483385198.n303
English Heritage. (2008), Conservation principles: policies and guidance for the sustainable management of Historic Environment, English heritage, London.
Fowler, P. (2001). Cultural Landscape: Great Concept, Pity about the Phrase. In The Cultural Landscape: Planning for sustainable Partnership between People and Place. London: Icomos-uk, 64-69.
Hertzberger, H. (1991). Lessons for Students in Architecture. Rotterdam: 010.
Konijnendijk, C. (2008). The Forest and the City The Cultural Landscape of Urban Woodland, Springer.
Mitchell, N. (2008). Considering the Authenticity of Cultural Landscape. in: Waite, Diana. (Ed.), APT Bulletin (pp. 25- 32), Vol. XXXIX, No. 2-3, Published by Association for Preservation Technology International.
O’Donnell, P. M. (2008). Urban Cultural Landscapes & the Spirit of Place, ICOMOS QUEBEC.‏
Plachter, H., Rossler, M. (1995). Cultural landscape‏:‏‎ reconnecting culture and nature. In: B. von Droste et ‎al‏.‏‎ (eds.), Cultural Landscapes of Universal Value‎‏.‏‎ Components of a Global Strategy. Jena, Fischer Verlag‏.‏
Rogers, R. (1988). Belief in the future is rooted in the memory of the past. Royal Society of Arts Journal, (November): 873-884
Sauer, c. o. (1925). The Morphology of Landscape. In Land and Life: A Selection from the Writings of C.O.Sauer, edited by J. Leighley. Reprinted by University of California Press, Berkeley, 1963: 315-343.
Smith, J. 2015. Civic Engagement Tools for Urban Conservation. In Reconnecting the City, eds. Francesco ‌Bandarin, & Ron van‌ ‌Oers, 221–248. Chichester: Wiley Blackwell.‌
Taylor, K. (2018). Connecting Concepts of Cultural Landscape and Historic Urban Landscape: The Politics of Similarity. Built Heritage 2, 53–67.
Taylor, K. and Clair A. St. and Mitchell N.J. (Eds). (2014). Conserving Cultural Landscape, Challenges and New Directions, NY and London, Routledge: Tylor and Francis Group.
UNESCO World Heritage Center. (1992). Cultural Landscape. Available from: whc. unesco.org/; accessed October 2009, 15.
(2009). World Heritage Cultural Landscapes: A Handbook for Conservation and Management, Volume 26 of World Heritage papers. https://books.google.com/books?id=vj4_1rqaBggC
(2011). Recommendation on the Historic Urban Landscape, adopted by the General Conference at its 36th session, 10 November 2011, UNESCO World Heritage Centre: Paris.
(2021). Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention.
Worthing, D. and Bond, S. (2008). Managing built heritage: the role of cultural significance. John Wiley & Sons.
Zeile P. et al. (2015). Urban emotions: benefits and risks in using human sensory assessment for the extraction of contextual emotion information in urban planning. Planning support systems and smart cities, (12): 209-225.
معماری اقلیم گرم و خشک
دوره 11، شماره 18
اردیبهشت 1403
صفحه 133-147

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار