باز خوانی نقش گمشده حیاط مرکزی در دستیابی به معماری پایدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران سما، گروه معماری، تهران، ایران

چکیده

در جهان مدرن نیازهای سرمایشی و گرمایشی ساختمان­ها به واسطه پیشرفت­های تکنولوژیکی مرتفع شد. رفته رفته روش‌های بومی سازگار با طبیعت فراموش شدند و بناهایی وابسته به تکنولوژی، بدون توجّه به انسان محوری و همساز با طبیعت خلق شدند. در این میان، معماری سهم بسزایی در مخاطره انداختن محیط زیست بازی کرد و آگاهی به همین مسئله معماری پایدار را در مجموعه مباحث توسعه پایدار حائز اهمّیّت کرد.
 با مطالعه و تعمق در معماری بومی مناطق کویری نظیر شهر یزد و نحوه تعامل انسان بومی با محیط درمی‌یابیم که تفکر پایداری محور، رویکردی نوین و بی­سابقه نیست. معماری این مناطق به گونه­ای شگفت‌انگیز با اصول پایداری همگراست. از اینرو پژوهش پیش رو به تبیین نقش فضاهای باز- بویژه حیاط‌های مرکزی- در هم‌سویی معماری بومی کویر با اصول پایداری می‌پردازد و خانه­های حیاط‌مرکزی شهر یزد را به لحاظ پایداری مورد ارزشیابی قرار می‌دهد. در مسیر پژوهش ضمن اشاره به اصول معماری پایدار، خانه های حیاط مرکزی مورد نمونه به روش تطبیقی با اصول پایداری مورد مقایسه قرار­ گرفته‌اند.
نتایج حاصل از تحقیق، حاکی از نقش محوری و اساسی فضاهای باز حیاط­مرکزی در خلق معماری بومی پایدار شهر یزد است. یعنی ساختار حیاط­مرکزی نه تنها خودش پایداری محور است بلکه بستر تحقق پایداری در معماری بومی به مدد این ساختار فراهم شده است؛ بنابراین نظر به آموزه‌های فراوان این عنصر کارآمد، بر لزوم بازخوانی فضاهای باز حیاط­مرکزی در دستیابی به معماری پایدار تأکید می‌گردد. پژوهش با مطالعه کیفی صورت گرفته و ابزار گردآوری داده‌ها، مشاهدات عینی و مطالعه منابع مکتوب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognize the missing role of central courtyard to achieve sustainable architecture

نویسنده [English]

  • Zahra Ahmadi
Graduated of Faculty of Art and Architecture, Yazd University University. Iran Group member of Islamic Azad university, Branch of Tehran Sama
چکیده [English]

In the modern world, heating and cooling
requirements of the buildings are met by
technological achievements. The indigenous
methods of adaptation with nature were
forgotten and buildings which need to
technology were created without noticing to
human-centered approach as well as harmony
with nature. Meanwhile the environment was
endangered significantly by architecture. The
understanding of this problem turned
sustainable architecture to an important topic
in sustainable development.
The study and reflection of vernacular
sustainable architecture in arid climate areas
such as Yazd, as well as the way of indigenous
human interaction with the environment
revealed sustainable-based reflection is not a
novelty subject. The architecture of these areas
is incredibly consistent with the principles of
sustainability.
Therefore, this qualitative research aims to
explain the role of open spaces, especially
central courtyards, in
sustainable architecture of these areas and
evaluate central courtyard house of Yazd
according to sustainability. First of all, the
principles of sustainable architecture are
mentioned. Then selected central courtyard
houses are compared with those principles by
comparison method. The findings depict the
pattern of central courtyard has critical role in
creating sustainable, vernacular architecture in
Yazd. So, the consideration of this efficient
element paves the way for achieving
sustainable architecture.
This research has been done in qualitative
approach and descriptive method. Data
collection is done by observation and study of
written references, documents and evidences

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architecture
  • sustainable
  • open space
  • central courtyard
  • vernacular
  • Yazd
منابع و مآخذ
۱ - اردلان نادر، لاله بختیار، ( ۱۳۸۰ )، حس وحدت، ترجمه حمید شاهرخ، اصفهان، نشر خاک.
۲ - ادوارد، برایان، ( ۱۳۸۹ )، ترجمه ایرج شهروز تهرانی، رهنمون هایی به سوی معماری پایدار، تهران، نشر مهرازان.
. ۳ - احمدی، فرهاد، ( ۱۳۸۴ )، حیاط مرکزی در معماری ایران ،
دو فصلنامه صفه، شماره ۴۱ ، پاییز و زمستان
، ص ۹۰
۴ - احمدی، زهرا، ( ۱۳۸۸ )، زمینه گرایی و معماری پایدار، همایش معماری پایدار، دانشگاه آزاد همدان.
 
۵ - افتخارزاده، ساناز، ( ۱۳۸۴ )، بازیابی فضا ، تبدیل واحد مسکونی به خانه، فصلنامه معماری و ساختمان، شماره ۶ ، تابستان.
 
. ۶ - پیرنیا، محمدکریم، ( ۱۳۸۴ )، سبک شناسی معماری ایرانی، انتشارات سروش دانش، ص ۳۵
 
۷ - پاکزاد، جهانشاه، ( ۱۳۷۵ )، هویت و این همانی با فضا، فصلنامه صفه، شماره ۲۱ و ۲۲ ، بهار و تابستان.
 
۸ - پیرنیا، محمد کریم، معماریان، غلامحسین، ( ۱۳۸۷ )، معماری ایرانی، تهران، ناشر سروش دانش.
 
۹ - توسلی، محمود، ( ۱۳۶۸ )، قواعد و معیارهای طراحی فضاهای شهری، مرکز مطالعات شهرسازی و معماری ایران.
 
۱۰ - توسلی، محمود، ( ۱۳۸۱ )، ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران، پیام: تهران، پیوند نو.
 
۱۱ - توسلی، محمود، ( ۱۳۷۶ )، اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران، جلد اول، چاپ چهارم، انتشارات مر کز
 
مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
 
۱۲ - حائری، محمدرضا، ( ۱۳۸۸ )، نقش فضا در معماری ایران، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.
 
۱۳ - دانشپور، سید عبدالهادی، ( ۱۳۷۹ )، بازشناسی مفهوم هویت در فضاهای عمومی شهری (خیابان)، نمومه موردی: تهران خیابان انقلاب،
 
پایان نامه دکتری شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
 
۱۴ - راپاپورت،آموس( ۱۳۸۸ )، انسان شناسی مسکن، ترجمه خسرو افضلیان، تهران، حرفه هنرمند.
 
۱۵ - زمرشیدی، حسین، ( ۱۳۷۳ )، معماری ایران، اجرای ساختمان با مصالح سنتی، تهران، زمرد.
 
۱۶ - زوی، برنو، ( ۱۳۸۸ )، چگونه به معماری بنگریم، ترجمه فریده گرمان، تهران، انتشارات شهیدی.
 
. ۱۷ - طاهباز، منصوره، ( ۱۳۷۵ )، اصول یک معماری کویری، فصلنامه صفه شماره ۹۱ و ۲۰ ، پاییز و زمستان، ص ۷۹
 
 
نشریه شهر و معماری بومی
 
. شماره ۲ . بهار ۱۳۹۱
 
۴۰
۱۸ - فریادی، شهرزاد، ( ۱۳۸۳ )، پیشنهاد اصول و قواعد طراحی شهری پایدار شهرهای ایران در فرایند جهانی شدن
(
با تأکید بر نیازهای
زیستی
 
 
)
، مجله محیط شناسی، شماره ۳۳ ، بهار.
۱۹ - فلاحت، محمد صادق، ( ۱۳۸۵ ) مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره ۲۶ ، تابستان ۱۳۸۵ ، صص
 
.۶۶-۵۷
 
۲۰ - قهرمانی، ابوالفتح، ( ۱۳۷۵ )، یزد نگین کویر، (مجموعه اطلاعات و راهنمای سیاحتی)، دفتر نخست.
 
۲۱ - قبادیان، وحید، ( ۱۳۷۷ )، بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران، دانشگاه تهران، تهران، موسسه انتشارات و چاپ.
 
۲۲ - قبادیان، وحید، ( ۱۳۸۲ )، مبانی و مفاهیم درمعماری معاصر غرب، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی
 
۲۳ - غفاری، علی، ( ۱۳۸۱ )، نظام استقرار و فرم معماری و شهرسازی در توسعه پایدار، مجله صفه، شماره ۳۴ ، بهار و تابستان.
 
۲۴ - کاتب، فاطمه، ( ۱۳۸۴ )، معماری خانه های ایرانی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات.
 
۲۵ - کاک نیلسن، هالگر، ( ۱۳۸۹ ) معماری همساز با اقلیم، ترجمه فرزانه سفلایی، تهران، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
 
۲۶ - کسمایی، مرتضی،( ۱۳۶۳ )، اقلیم و معماری، تهران، شرکت خانه سازی ایران.
 
. ۲۷ - کن یانگ، ( ۱۳۸۳ )، طراحی اکولوژیک در معماری یا طراحی سبز، ترجمه سیما زنگنه، فصلنامه آبادی، شماره ۴۲
 
۲۸ - مهدی زاده سراج ، فاطمه، ( ۱۳۸۷ ) معماری و شهرسازی سنتی ایران، نقطه اوج بهره گیری مؤثر و بهینه از انرژیهای پاک و تجدید
 
.۶۹- پذیر، تازه های انرژی، سال اول، شماره پنجم، ص ۶۵
 
.۸- ۲۹ - ندیمی، هادی ( ۱۳۸۹ )، باری دیگر در آغاز راه، صفه شماره ۵۰ ، بهار و تابستان، صص ۵
 
منابع لاتین
 
 
1- Sustainable Architecture and Building Design (SABD)
http://www.arch.hku.hk/research/BEER/sustain.htm
2-
Vale, B. and R. Value, (1996) Green Architecture: Design for a Sustainable Future,
London: Thames & Hudson Ltd.
3- www.aks.ir