Rereading the Pattern of Ritual Architecture of the Qajar Period (Case study: Madab Hosseinieh, Pahlavan, Hajonayeb, Dizcheh and Darbbagh, Kashan)

Document Type : Research Article

Authors

1 M.Sc. Student of Architectural, Mohaghegh Ardebili University, Ardebil, Iran

2 Assistant Professor, Faculty of Architecture, Mohaghegh Ardebili University, Ardebil, Iran

Abstract

The Qajar period is known as one of the important periods in the history of Iran in terms of giving importance to the construction of religious buildings due to the religious tendencies of the Qajar kings; As a result, the Hosseiniehs enjoyed a special status, Also, the city of Kashan, due to its religious background and the existence of Shieh scholars, was highly regarded by the Qajar kings Which led to the construction of numerous religious sites, including the Hosseiniehs. However, the architectural model of these Hosseiniyehs and also the reliance of the Qajar period as the ritual architectural model of this period has always been questioned. Therefore, achieving the architectural model used in Hosseiniehs of the Qajar period as an example of the religious architecture of this period to remove ambiguities and more importantly to introduce a model consistent with the context and function. In order to improve the quality and culture of the current architecture of Kashan, it is important; Therefore, the purpose of the research is based on achieving the architectural model of the Qajar period Hosseiniehs in Kashan. In this regard, In this regard, 5 Hosseiniyahs of Kashan Qajar period were identified and Based on a descriptive-analytical method with field studies along with the study of ascriptions, documents and historical texts at three levels of macro, medium and micro was analyzed and reread, Finally, by adapting and analyzing the collected information to the questions raised in the research Including the characteristics of the spatial physical pattern of the Hosseiniehs as well as the similarities and differences in this pattern were answered. Despite the slight differences in the input components as well as the number of inputs, dimensions of the dome and extensions, the results of the comparison and adaptation of the analyzes In the case of each example, there is a fixed, distinct and centralized physical spatial pattern in terms of plan, form, spatial organization, facade, materials, space, as well as decorations. Which fully follows the principles of ritual architecture (symmetry, hierarchy, centralism and introversion). As a result, the most characteristic features of the spatial physical pattern of the Hosseiniyehs are Specific geometry and form, easy access, theatrical, sacred and centralized spatial manifestation through spatial organization and the use of special architectural elements such as skylights, domes and applications in a space with an average area of 200 to 350 square meters.

Keywords


  • اردلان، نادر و بختیار، لاله. (1390). حس وحدت، نقش سنت در معماری ایرانی. ترجمه: ونداد جلیلی (1396). تهران: علم معمار رویال.
  • اسناد و مدارک اداره میراث فرهنگی کاشان.
  • آسایش، سیدمحمد. (1399). خانه به مثابۀ حسینیه؛ تدوین الگویی برای خانه های امام حسینی یزد. صفّه. 91 و 30 (91)، 5 ـ26.
  • افتخاری، کاملیا. (1394). رویکرد تحلیلی به الگوی شهرسازی سنتی برای ارایه ضوابط ساختار محور تاریخی در مقیاس شهرهای متوسط و میانی (مطالعه موردی: شهر میانه). باغ نظر. 34 (34)، 25 ـ 36.
  • امین زاده، بهناز. (1379). حسینیه ها و تکایا، بیانی از هویت شهرهای ایرانی. هنر زیبا. 6 (6)، 55 ـ 66.
  • بابک، داریوش؛ اسگارد، آن و منصوری، سیدامیر. (1399). چارتاقی، تداوم تقدس کوه در آیین ها، معماری و منظر ایران. منظر. 53 (53)، 64 ـ 73.
  • بلیلان، لیدا و حسن­پور لمر، سعید. (1398). الگوی هندسی و تناسبات طلائی، زبان مشترک معماری و هنر در روستای تاریخی ابیانه. معماری اقلیم گرم و خشک. 7 (9)، 45-68.
  • حسن­پور، مرتضی و سلطان­زاده، حسین. (1398). تأثیر آیین تعزیه بر معماری بومی تکایای مازندران ـ طایفه اسک آمل. مطالعات هنر اسلامی. 34 (34)، 258 ـ 295.
  • حق­پرست، فرزین؛ مظلوم برهان، شبنم و پیربابایی، حمزه. (1393). تأثیر متقابل موسیقی مذهبی و معماری عصر قاجار در تحول فضاهای جمعی اسلامی (نمونه موردی: تکیه دولت تهران). نقش جهان. 4 (3)، 43-50.
  • خاک زند، مهدی و تیموری گرده، سعیده. (1394). بررسی تأثیر آیین های عاشورایی بر منظر شهری و خاطرات جمعی از دیدگاه شهروندان. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 19 (19)، 55 ـ63.
  • خرم­رویی، ریحانه؛ ماهان، امین و فرزین، احمدعلی. (1397). تبیین مفهوم منظر آیینی و بررسی جلوه های تبلور آن. هویت شهر. 38 و 13 (38)، 51 ـ 62.
  • دهخدا، علی اکبر. (1325). لغت نامه دهخدا، جلد3. تهران: انتشارات مجلس.
  • دهخدا، علی اکبر. (1342). لغت نامه دهخدا، جلد9. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • دی کی چینگ، فرانسیس. (1988). معماری فرم، فضا و نظم. ترجمه: زهره قراگزلو (1397). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • ذال،محمدحسن؛ علیئی، میثم و همتی ازندریانی، اسماعیل. (1394). تداعی معانی و انتقال مفاهیم شیعی در معماری آئینی (مطالعه موردی سقانفارهای آمل). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. 6 (18)، 133-154.
  • ذوقی حسینی، الهه. (1391). معماری تکایای ایرانی. تهران: انتشارات طحان.
  • رجبی، مریم؛ نقصان محمدی، محمدرضا و منتظرالحجه، مهدی. (1398). شناخت الگوی کارکرد فضا در حسینیه های شهر تفت. مطالعات معماری ایران. 16 (16)، 181 ـ 203.
  • روحانی قوچانی، علی؛ ساسان پور، شهرزاد؛ آبادیان، حسین و کاظمی راشد، منیره. (1398). نظریه اشاعه فرهنگی و تحول مراسم آیینی و سوگواری در دوره قاجار(با تأکید بر مشهد). پژوهشنامه خراسان بزرگ. 35 (35)، 57 ـ 72.
  • شاطری، مفید و آرزومندان، راضیه. (1394). پیوند آیین تعزیه(شبیه خوانی) با عناصر کالبدی در حسینیۀ شوکتیۀ بیرجند. مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان. 7 ـ 36.
  • شریفی شکوه، زینب. (1397). وضعیت فکری و فرهنگی ایران در عصر قاجار. فرهنگ پژوهش. 33 (33)، 127 ـ 148.
  • شکاری، عباس. (1385). تاریخ مدارس در کاشان. کاشان شناخت. 2 (2)، 149 ـ 162.
  • ضیایی­نیا، محمدحسن و هاشمی زرج آباد، حسن. (1395). تناسب طلائی و سیستم تناسبات ایرانی ـ اسلامی در مسجد جامع قائن. مرمت و معماری ایران. 6(11)، 100-89.
  • علی الحسابی، مهران و پای کن، عصمت. (1392). تدوین چارچوب مفهومی تعامل شهر و آیین های جمعی و بررسی مصداق آن در آیین های عاشورایی. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 12 (12)، 27 ـ 36.
  • فلاحت، محمدصادق و شهیدی، صمد. (1394). نقش مفهوم توده- فضا در تبیین مکان معماری. باغ نظر. 12(35)، 27-38.
  • قنبری، ناصر؛ بمانیان، محمدرضا و گودرزی، الهه. (1396). بررسی تطبیقی کالبدی مسجد سپهسالار (مطهری) و مساجد عثمانی (مسجد سلطان احمد و مسجد ایاصوفیه. مطالعات هنر و فرهنگ. 2 (2)، 43-58.
  • قوچانی، محیا و تاجی، محمد. (1398). کارکرد معماری حسینیه ها به عنوان فضای باز شهری با استفاده از الگوی مسیر حرکت. مطالعات شهری. 32 (32)، 3 ـ 18.
  • کاظمی شیشوان، مهروش و بایبوردی، مهسا. (1398). نقش آیین گذار در ساختار کالبدی حمام های عمومی ایران. باغ نظر. 79 (79)، 39 ـ 50.
  • الکساندر، کریستوفر. (1979). معماری و راز جاودانگی، راه جاودانۀ ساختن. ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی (1396). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  • کشاورز، زهراسادات و چلونگر، محمدعلی. (1397). تفسیر و تحلیل نقش آیین عزاداری عاشورا در فرایند تمدنی دولت شیعی صفویه. شیعه شناسی. 63 (63)، 163 ـ 196.
  • کوهستانی نژاد، مسعود. (1387). درآمدی بر تکیه های دولتی در عصر قاجار. تئاتر. 42 و 43 (42و43)، 116 ـ 133.
  • گیویان، عبدالله. (1385). آیین، آیین سازی و فرهنگ عامه پسند دینی: تأملی در برخی بازنمایی های بصری دینی و شیوه های جدید مداحی. مطالعات فرهنگی و ارتباطات. 179 ـ 211.
  • مرتضائی نعمتیه، سیدمرتضی. (1398). سیر تحولات آیین سوگواری و تعزیه در ایران شیعی. پژوهش ملل. 48 (48)، 111 ـ 132.
  • معین، محمد. (1387). فرهنگ فارسی معین(یک جلدی) بر اساس فرهنگ فارسی شش جلدی دکتر محمد معین. تهران: انتشارات معین.
  • مولائی، اصغر و پیربابایی، محمدتقی. (1396). بازشناسی فضاهای مذهبی به عنوان عناصر نشانه ای بنیادین در ساختار شهرهای ایران (نمونه موردی: شهر ری). مدیریت شهری. 51 (51)، 243 ـ 258.
  • مؤمنی، کورش و مسعودی، زهره. (1394). رابطه فرهنگ و معماری(با بررسی موزه هنرهای معاصر تهران). جلوه هنر. 15 (15)، 67 ـ 83.
  • مؤمنی، کورش و ناصری، ندا. (1394). بررسی ابزارها و روش­های ایجاد محرمیت در خانۀ زینت­الملک شیراز منطبق بر آیات و روایات اسلامی. پژوهش­های معماری اسلامی. 3(9)، 18-35.
  • ناری­قمی، مسعود. (1394). الگوی کالبدی حسینیه­ها: ریشه­ها و تحولات. مطالعات معماری ایران. (9)، 25-45.
  • نظام دوست، سیدامیررضا؛ کلانتری خلیل آباد، حسین و یاران، علی. (1398). تبیین الگوی کالبدی مسکن معاصر مبتنی بر معماری زمینه گرا در شهر کاشان؛ مطالعه موردی: خانه های تاریخی منتخب دوره قاجار. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 38 (38)، 5 ـ 20.
  • نقابی، محبوبه؛ هاشم پور، پریسا و آصفی، مازیار. (1399). تبیین کارکرد الگوهای برگرفته از طبیعت در معماری در پاسخگویی به نیازهای انسان در دوره سنتی و معاصر. پژوهش های معماری اسلامی. 27 (27)، 113 ـ 129.
  • هاشمی زرج آباد، حسن؛ صادقی، سارا و زارعی، علی. (1395). بررسی نقش اقلیم بر نوع معماری و تزیینات حسینیۀ نواب بیرجند. پژوهش های باستان شناسی ایران. 11 (11)، 151 ـ 162.
  • Turner, Victor W. (1973). Symbols in African Ritual. Science.179(4078), 1100-1105.