Analysis of how to shape the mosques and schools of Iran on Safavid and Qajar era

Document Type : Research Article

Authors

1 Master of Science, Faculty of Architecture and Urbanism, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

2 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urbanism, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

Abstract

Although before Islam each of the educational and worship activities required to have their own physical space, in the early centuries after Islam, places of worship tended to education as a secondary function. From the Seljuk period, the need for educational spaces has been specifically observed and has been followed in later periods and has reached its peak in the Safavid era. Many of these schools tended to be adjacent to mosques. Certainly, the extent of the time and place of establishment of these buildings has caused a great variety in their physical characteristics. This research has been formed to explain the structure, ratio and extent of the connection between educational space and worship space in mosque-schools in the two Qajar and Safavid periods with the aim of answering the question that the configuration of two bodies of mosque and school in relation to How it was formed and what physical variables this issue followed in each of the two periods. The research was conducted using a combination of descriptive-analytical methods and comparative comparison. For this purpose, 43 mosques-schools related to the Safavid and Qajar periods were selected and the variables were the type of access to the two spaces, the relationship between the two spaces and common intermediate spaces such as courtyard and porch, as well as the location of the two spaces on the level and the ratio of mosque area and the school is reviewed in each. Most of the studied samples in both Safavid and Qajar periods have been formed based on the maximum and simplest extent of proximity and interconnection. In these examples, access to two spaces was made from a common entrance, both spaces were built on the same level and located around a common courtyard, and this was not affected by the ratio of mosque and school space in the overall structure of the space.
In the Safavid period, the two spaces were closely connected and were simply formed near the courtyard with a common entrance and access. During the Qajar period, the variety of configurations increased and the two spaces progressed towards greater independence, however, the connection between the two spaces was never severed.
Keywords: configuration, mosque-school, mosque, school, Safavid period, Qajar period.

Keywords

References

ـ اکبری، زینب. (1389). معماری مدارس علوم دینی دوره قاجار شهر تهران. تهران: آرمان­شهر.
ـ بخشی استاد، موسی­الرضا و رضایی، رمضان. (1393). نقش مدارس عصر صفویه در گسترش تشیع دوازده امامی. ادیان و عرفان. سال چهل و هفتم، شماره دوم ، 197-216.
- بمانیان، محمدرضا؛ مومنی، کوروش و سلطان‌زاده، حسین. (1392). بررسی تطبیقی ویژگی‌های طرح معماری مسجد- مدرسه‌های دوره قاجار و مدارس دوره صفویه. دوره 5، شماره 11، 15-34.
ـ پیرنیا، محمد‌کریم. (1392). معماری ایرانی. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
ـ پیرنیا، محمد‌کریم. (1371). معماری اسلامی ایران، تدوین غلمحسین معماریان،. تهران: سروش دانش.
ـ حاج سید جوادی، فریبرز. (1376). مسجد-مدرسه‌های قزوین، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده چاپ شده در سال 1378. اصفهان: دانشگاه هنر، 81-113.
ـ حاجی قاسمی، کامبیز. (1375). گنج‌نامه بناهای مذهبی تهران. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، انتشارات روزنه.
ـ حاجی قاسمی، کامبیز. (1375). گنج‌نامه مدارس. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، انتشارات روزنه.
ـ حاجی قاسمی، کامبیز. (1375). گنج‌نامه مساجد اصفهان. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، انتشارات روزنه.
ـ حاجی قاسمی، کامبیز. (1375). گنج‌نامه مساجد. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، انتشارات روزنه.
ـ حسینی علمداری، آرش؛ موسوی، سید احسان؛ کرامتی شیخ الاسلامی، حمید و سعادتمند، مریم. (1396). گونه‌شناسی مسجد-مدرسه‌های ایران، بر اساس شیوه دسترسی. باغ نظر. سال چهاردهم، شماره53، 53-62.
-رحله‏ابن بطوطه، (1928) ، ج 1، مصر.
ـ سلطان‌زاده، حسین. (1364). تاریخ مدارس ایران از عهد باستان تا تاسیس دارالفنون. تهران:آگاه.
ـ سمیع‌آذر، علیرضا. (1376). تاریخ تحولات مدارس در ایران. تهران: سازمان نوسازی توسعه و تجهیز مدارس کشور.
ـ صفا، ذبیح‌الله. (1363). آموزش و دانش در ایران. انتشارات نوین.
ـ کسایی، نورالله. (1374). مدارس نظامیه و تاثیر علمی و اجتماعی آن‌ها. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ کمپفر، انگلبرت. (1360). سفرنامه کمپفر. ترجمه: کیکاووس جهانداری. تهران: انتشارات خوارزمی.
ـ کیانی، محمد یوسف. (1379). معماری ایران (دوره اسلامی). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
ـ گدار، آندره. (1366). آثار ایران. ترجمه: ابوالحسن سروقد مقدم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
- گرابار، اولگ. (1994) .مسجد در جامعة اسلامی امروز. ترجمة عباس امام. مسجد: 37 و 38 :95ـ100.
ـ گدار، آندره. (1377). هنر ایران. ترجمه: بهروز حبیبی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
ـ گلمبک لیزا و ویلبر دونالد. (1374). معماری تیموری در ایران و توران. ترجمه: کرامت الله افسر و محمدیوسف کیانی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
ـ متدین، حشمت‌الله و آهنگری، محبوبه. (1395). بازاندیشی در کیفیت ارتباط مدرسه و شهر بر پایه تحلیل اجتماع‌پذیری مدارس دوره تیموری تا ابتدای قرن چهاردهم. هنرهای زیبا. دوره 21، شماره 4، صص 75-86.
-محسنی، منصوره.(1398). روند دگرگونی‌های کالبدی مدارس ایران: از دورۀ سلجوقی تا دورۀ قاجار. پژوهش‌های معماری اسلامی، شماره22، صص 89-69.
ـ مهدوی‌نژاد، محمدجواد؛ قاسم پورآبادی، محمدحسین و محمدلوی شبستری، آیسا. (1392). گونه‌شناسی مسجد- مدرسه‌های دوره قاجار. مطالعات شهر ایرانی-اسلامی. شماره 11، 5-15.
ـ نوایی، عبدالحسین و غفاری‌فرد، عباسقلی. (1381). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌‌ها (سمت).
ـ هوشیاری، محمدمهدی؛ پورنادری، حسین و فرشته نژاد، سید مرتضی. (1392). گونه شناسی مسجد ـ مدرسه در معماری اسلامی ایران، بررسی چگونگی ارتباط میان فضای آموزشی و نیایشی. مطالعات معماری ایران. شماره3، 37-54.
ـ هیلن براند، رابرت. (1377). معماری اسلامی: فرم، عملکرد و معنی. ترجمه: ایرج اعتصام. تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران).
ـ Aghadavoudi M, Khajeh Ahmad Attari A, Taghavinejad B, Zakariaee Kermani I. (2017). A research on the structure and decoration of scientific religious built in shah abbas1 era (case study: Molia Abdollah mosque- school). Pharmacophore. 8(6S), e-1173140, 1- 8.
ـ Asadi L, Majidi H. (2015). Typology of School-Mosque in Ilkhani, Timurid, Safavid and Qajar Eras. International Journal of Science, Technology and Society. 3(2-1), 143-149.
ـ Atlas, S F. (2006). Knowledge and Education in islam. https:// works.bepress.com/farid_alatas/ 6/.
ـ Hosseini, M. (2016). Impact of islamic thoughts on Iran school's architecture transformation of an integrated place for living, studying and religious practices. 4th International Conference, Mukogawa Women’s Univ. Nishinomiya, Japan, 16-18.
ـ Iravani, Samaneh (2010). History of school architecture in iran, www.designshare.com
ـ Melchert, Ch. (1997). Education iv. The medieval madrasa. Encyclopaedia iranica. Vol. VIII, Fasc. 2, 182-184.
ـ Moazzen, M. (2011). Shi ‘ite Higher Learning and the Role of the Madrasa-yi Sulṭānī in Late Safavid Iran. PhD Thesis. Department of Near and Middle Eastern Civilizations University of Toronto.
ـ Sarabi A, Molanaei S. (2016). Iranian educational environments; architectural studies of madraseh building in Azarbaijan-Iran. Iioabj. Vol. 7, Suppl 1, 237-246.
Journal of Architecture in Hot and Dry Climate
Volume 8, Issue 12
March 2020
Pages 222-244

Files

Share

How to cite

Statistics