Re-reading of Haji Rajabali's Deed of Endowment about Masjid-i Jami of Meybod, in point of view of architectural history

Document Type : Research Article

Author

Faculty Members of Cultural Heritage and Tourism Research Center, Tehran, Iran

Abstract

The Haji Rajabali's deed of endowment was written in 1247 AH for the winter Shabistan of the Masjid-i Jami of Meybod and other buildings built by the endower. This deed of endowment is a historical document that contains information from the 13th century AH about the city of Meybod, its places and architecture. The year of its writing coincides with the last decade of Fath Ali Shah's reign in Qajar period. The Jami mosque contains evidence of this period. The deed of endowment is a legal document and Haji Rajabali wrote it with the aim of guaranteeing the life of the buildings he built, though in this research, it has been considered as a documentary source for the study of architectural history. In fact, the potential of an old legal text document for the study of architectural history is examined. The question is: what are the places and architectural evidences that are mentioned in the deed of endowment and what kind of new information does it contain in the field of architectural history as related to the historic city of Meybod? This research has been done by descriptive-historical method, and has been accompanied by re-reading the text of the deed of endowment, combing with field observations and evidence mentioned in historical books. This paper can be considered a documentary analysis since it is focused on a first-hand historical document. The aim of this research is to re-read the evident and hidden aspects of the historical places mentioned in the deed of endowment. The results show that although the deed of endowment is short, it contains important information about the names and dates of places. All the places and buildings that are mentioned in the deed of endowment are related to Meybod, so in the course of the research, by field observation of the relevant place, the original or the remaining structures were identified and observed. A total of 22 sites and buildings were identified and then described. It includes quarters, Qanats, shops, cemeteries, mills, gardens, Houses, and many more. The construction date of the winter Shabistan of the Masjid-i Jami, the mosque and the water reservoir (Ab anbar) in the Karam Square (Maidan), located inside the fortified city of Meybod, is obtained from this deed of endowment, which belongs to the 1240 AH.

Keywords

References

ـ افخمی، رضا و مسرت، حسین. (بهار 1393). وقف­نامۀ مسجد چهارمنار یزد (مسجد خضرشاه). مجلۀ وقف میراث جاویدان. سال 22، ش 85، ص 176ـ145.
ـ افشار، ایرج. (1348). یادگارهای یزد، ج 1، معرفی ابنیۀ تاریخی و آثار باستانی خاک یزد. تهران، انتشارات انجمن آثار ملی.
ـ افشار، ایرج. (1371). یزدنما. در یزدنامه. ج 1، نگارش و گردآوری ایرج افشار. تهران: سلسله متون و تحقیقات فرهنگ ایران­زمین.
ـ افشار، ایرج. (1377). صد سند تازه­یاب یزد. در یزدنامه، ج 2. نگارش و گردآوری ایرج افشار. تهران: سلسله متون و تحقیقات فرهنگ ایران­زمین. ص 539ـ448. ص 46ـ19.
ـ افشار، ایرج. (1385). وقفنامۀ امیرچقماق و ستی فاطمه. در جامع مفیدی. تألیف محمدمفید مستوفی بافقی. جلد سوم، تهران: انتشارات اساطیر.
ـ افشار، ایرج. (1390). کاغذ در زندگی و فرهنگ ایرانی. تهران، انتشارات میراث مکتوب.
ـ اهلرز، اکارت. (1374). موقوفات دینی و شهر شرق اسلامی. برگردان مصطفی مؤمنی و محمدحسن ضیاءتوانا. وقف میراث جاویدان، شمارۀ 10، ص 53ـ50.
ـ ایواتاکه، اکیو. (بهار 1384). موقوفات یکی از امرای تیموری (موقوفات امیرچقماق شامی در یزد). برگردان سیدمحمدمهدی هاشمی. مجلۀ وقف میراث جاویدان. ش 49، ص 49ـ34.
ـ بلر، شیلا. پاییز (1387). معماری و جامعه در دورۀ ایلخانی. فصلنامۀ گلستان هنر. ش  3، پیاپی 13، ص 73ـ48.
ـ پیرنیا، محمدکریم. (1369). شیوه­های معماری ایرانی. تدوین غلامحسین معماریان. تهران: مؤسسۀ نشر هنر اسلامی.
ـ پویا، سیدعبدالعظیم. (1395). سیمای باستانی میبد، بررسی تاریخی سازواره و ساخت یک شهر کویری. چاپ دوم، میبد: انتشارات دانشگاه آیت­الله حایری میبدی.
ـ جانب­اللهی، سعید. (1383). چهل گفتار در مردم­شناسی میبد، دفتر اول: فرهنگ و فن­آوری قنات (نقش قنات در معماری سنتی). تهران: انتشارات روشنان.
ـ دانش­پژوه، محمدتقی و افشار، ایرج. (1341). جامع­الخیرات (وقف­نامۀ سیدرکن­الدین). مجلۀ فرهنگ ایران­زمین. ش 9، ص 277ـ68.
ـ شیبانی، زرین­تاج و محسن کشاورز. (1380). گزارش ثبت مجموعۀ حسینیه و آب­انبار کرم. میبد: پروژۀ فرهنگی تاریخی میبد، موجود در مرکز اسناد میراث فرهنگی (منتشر نشده).
ـ شیخ­الحکمایی، عمادالدین. (1387). اسناد معماری ایران. دفتر اول. تهران: دانشنامۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین.
ـ طراز یزدی، عبدالوهاب. (1377). کتابچۀ موقوفات یزد. در یزدنامه، ج2. نگارش و گردآوری ایرج افشار. تهران: سلسله متون و تحقیقات فرهنگ ایران­زمین. ص 116ـ29.
ـ قلمسیاه، اکبر. (1370). تاریخ سالشماری یزد. تهران: سلسله متون و تحقیقات فرهنگ ایران­زمین.
ـ قیومی بیدهندی، مهرداد. (بهار 1388). سخنی در منابع مکتوب تاریخ معماری ایران و شیوۀ جستجو در آن­ها. فصلنامۀ گلستان هنر. ش 15، ص 20ـ5.
ـ لمبتون، آن. ک. س. ف. (1377). مالک و زارع در ایران. ترجمۀ منوچهر امیری. چاپ چهارم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. قانون مدنی. دسترسی در 5/2/1399: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/92778
ـ مستوفی بافقی ، محمدمفید. (1340). جامع مفیدی. ج سوم،  به­کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات کتابفروشی اسدی.
ـ مسرت، حسین. (پاییز 1388). وقف­نامۀ آب­انبار شش بادگیری یزد. مجلۀ وقف میراث جاویدان. ش 67، ص 89ـ82.
ـ نائینی، محمدجعفر بن محمدحسین. 1353. جامع جعفری. به­کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
ـ نظری، فرهاد و احمد صالحی کاخکی. (زمستان 1396). ساز و کار تاریخی حفظ موقوفات در ایران. پژوهش­های باستان­شناسی، شمارۀ 15، دورۀ 7. ص 257ـ239.
ـ نیک­زاد، ذات­الله. (1385). مجموعۀ کهن مسجد جمعۀ میبد. در میبد شهری که هست، به­کوشش عیسی اسفنجاری کناری. تهران سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. ص 132ـ91.
ـ نیک­زاد، ذات­الله و فاطمه دانش یزدی. (تابستان 1393). قنوات منطقۀ یزد در قرن هشتم هجری، بر اساس یک سند تاریخی (وقف­نامۀ جامع­الخیرات). فصلنامۀ اثـر. ش 65، ص 96ـ81.
ـ همدانی، رشیدالدین فضل­الله. (1352)؛ وقفنامۀ ربع رشیدی. به­کوشش مجتبی مینوی و ایرج افشار. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
Journal of Architecture in Hot and Dry Climate
Volume 8, Issue 11
September 2020
Pages 1-25

Files

Share

How to cite

Statistics