%0 Journal Article %T بازخوانی الگوی معماری آیینی دورۀ قاجار (مطالعه موردی: حسینیه‌های ماداب، پهلوان، حاج‌نایب، دیزچه و درب‌باغ، کاشان) %J معماری اقلیم گرم و خشک %I دانشگاه یزد %Z 2645-3711 %A ستار, عسل %A گسیلی, بهرام %A رستم زاده, یاور %D 2022 %\ 08/23/2022 %V 10 %N 15 %P 49-76 %! بازخوانی الگوی معماری آیینی دورۀ قاجار (مطالعه موردی: حسینیه‌های ماداب، پهلوان، حاج‌نایب، دیزچه و درب‌باغ، کاشان) %K کاشان %K دورۀ قاجار %K الگو %K نظام کالبدی %K معماری آیینی %R 10.22034/ahdc.2022.2634 %X دورۀ قاجار به دلیل گرایشات مذهبی شاهان قاجار به عنوان یکی از ادوار مهم در تاریخ ایران در زمینۀ ارج نهادن به احداث بناهای مذهبی آیینی شناخته می‌شود؛ در این دوره حسینیه‌ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شدند، همچنین شهر کاشان با توجه به پیشینۀ مذهبی و وجود علمای شیعه، بسیار مورد توجه شاهان قاجار قرار گرفت که منجر به ساخت اماکن مذهبی متعدد از جمله حسینیه‌ها گردید. لیکن چگونگی الگوی معماری این حسینیه‌ها به عنوان الگوی معماری آئینی دورۀ قاجار همواره مورد پرسش بوده و با شبهاتی قرین گشته است. لذا دستیابی به الگوی معماری به کار رفته در حسینیه‌های دوره‌ی قاجار به عنوان نمونه‌ای از معماری آئینی این دوره جهت رفع ابهامات و از آن مهم‌تر معرفی الگویی همخوان با زمینه و عملکرد به منظور ارتقاء کیفی و فرهنگی معماری کنونی شهر کاشان حائز اهمیت است؛ از این‌رو هدف پژوهش بر مبنای بازخوانی و دستیابی به الگوی معماری حسینیه‌های دورۀ قاجار شهر کاشان شکل گرفته است. در این راستا 5 حسینیۀ دورۀ قاجار شهر کاشان شناسایی شد و بر اساس روشی توصیفی تحلیلی با مطالعات میدانی در کنار مطالعۀ اسناد، مدارک و متون تاریخی در سه سطح کلان، میانی و خرد مورد تحلیل و بازخوانی قرار گرفت و در نهایت با تطبیق و تحلیل اطلاعات گردآوری شده به پرسش‌های مطرح شده در پژوهش شامل چگونگی ویژگی-های الگوی کالبدی فضایی حسینیه‌ها و نیز تشابهات و تمایزات موجود در این الگو پاسخ داده شد. با وجود تمایزات اندکی در اجزاء ورودی و نیز تعداد ورودی‌ها، ابعاد گنبدخانه و الحاقات، نتایج حاصل از مقایسه و تطبیق تحلیل‌ها در مورد هر یک از نمونه‌ها حاکی از وجود الگوی معماری ثابت، مشخص و مرکزگرا از جنبۀ پلان، فرم، سازماندهی فضایی، نما، مصالح و همچنین تزئینات است که از مهم‌ترین اصول معماری آیینی (تقارن، سلسله مراتب، مرکزگرایی و درون‌گرایی) پیروی می‌کند. در نتیجه می‌توان گفت شاخص-ترین ویژگی‌های الگوی معماری (کالبدی و فضایی) حسینیه‌ها عبارت است از هندسه و فرم مشخص، دسترسی‌پذیری، تجلی فضایی نمایشی، مقدس و متمرکز بواسطۀ سازماندهی فضایی و بکارگیری عناصر کالبدی خاص نظیر نورگیر، گنبد و کاربندی در فضایی با وسعت متوسط 200 تا 350 مترمربع. %U https://smb.yazd.ac.ir/article_2634_d0c1f73198d70b94f2ec2fa0d204b650.pdf